افرادی که جرات ورزی دارند می توانند بدون ناراحت کردن دیگران یا خودشان حرف خود را بزنند. اگرچه تمام افراد گاهی بصورت پرخاشگرانه یا منفعلانه رفتار می کنند، اما چنین شیوه پاسخ دادنی حاصل عدم اعتمادبنفس بوده و درنتیجه راه نامناسبی برای تعامل با دیگران است.

جرات ورزی (Assertiveness) مهارتی است که در آموز ش مهارت های اجتماعی و ارتباطی بطور منظم بر آن تاکید می شود.

جرات ورزی یعنی اینکه بتوانید به شیوه ای آرام و مثبت برای احقاق حق خود و دیگران اقدام کنید، بدون اینکه پرخاشگر باشید و یا بطور منفعلانه "ناحق" را بپذیرید.

افرادی که جرات ورزی دارند می توانند بدون ناراحت کردن دیگران یا خودشان حرف خود را بزنند.

اگرچه تمام افراد گاهی بصورت پرخاشگرانه یا منفعلانه رفتار می کنند، اما چنین شیوه پاسخ دادنی حاصل عدم اعتمادبنفس بوده و درنتیجه راه نامناسبی برای تعامل با دیگران است.

این مقاله حقوق و مسئولیت های رفتارِ جرات ورزانه را بررسی می کند و هدف از آن این است که نشان دهیم جرات ورزی چه فوایدی برای شما دارد.

جرات ورزی یعنی ایستادن و صحبت کردن برای حقوق شخصی خودتان – اینکه بتوانید تفکرات، احساسات و باورهای خود را به شیوه ای مستقیم، مناسب و صادقانه بیان کنید.

مهم است همچنین توجه کنید که:

در حینِ جرات ورز بودن باید همیشه به تفکرات، احساسات و اعتقادات دیگران نیز احترام بگذاریم.

آنهایی که رفتار جرات ورزانه دارند همیشه به تفکرات، احساسات و اعتقادات خودشان و همچنین دیگران احترام می گذارند.

جرات ورزی یعنی بتوانیم احساسات، خواسته ها، تمایلات و آرزوهای خودمان را بطور مناسب ابراز کنیم و یک مهارت شخصی و بین فردی بسیار مهم است.

در تمام تعاملات خود با دیگران، چه در منزل باشد، و چه در محل کار با کارمندان، مشتریان یا همکاران، جرات ورزی به شما کمک می کند که به شیوه ای روشن، گشوده و معقول خودتان را ابراز کنید، بدون اینکه حقوق خود یا دیگران را زایل کنید.

جرات ورزی افراد را قادر می کند که در جهت منافع خود عمل کنند، بدون اضطرابِ بی مورد حق خودشان را طلب کنند، احساسات صادقانه خود را به راحتی ابراز کنند و بدون انکارِ حقوق دیگران، حقوق شخصی خودشان را ابراز کنند.

جرات ورزی اغلب بعنوان یک نقطه تعادل بین رفتار انفعالی و پرخاشگرانه در نظر گرفته می شود، اما اگر این سه ویژگی را بعنوان یک طیف در نظر بگیریم، درک آن آسان تر است. در ادامه به توضیح بیشتر هر یک از ویژگی های فوق ذکر می پردازیم.

جرات ورزی

جرات ورزی یعنی حقوق، آرزوها، خواسته، نیازها و تمایلات خودتان و دیگران را در نظر بگیرید. جرات ورزی یعنی دیگران را تشویق کنید که نسبت به دیدگاه ها، آرزوها و احساسات خود گشوده و صادق باشند و درنتیجه هر دو طرف مقابل به شیوه هایی مناسب رفتار کنند.

رفتار جرات ورزانه شامل این موارد می شود:

- گشوده بودن در ابراز خواسته ها، تفکرات و احساسات و تشویق کردن دیگران برای اینکه همین گونه رفتار کنند.

- گوش دادن به دیدگاه های دیگران و ارائه پاسخی مناسب، چه موافق دیدگاه هایشان باشید و چه نباشید.

- پذیرشی مسئولیت ها و اختیار عمل دادن به دیگران.

- تحسینِ منظم دیگران به خاطر کارهایی که انجام داده اند یا در حال انجام دادن هستند.

- تواناییِ اقرار به اشتباهات و معذرت خواهی کردن.

- حفظ خودکنترلیِ.

- رفتار کردن بعنوان شخصی برابر با دیگران.

ممکن است برخی افراد به دلایلی در ارائه رفتارِ جرات ورزانه مشکل داشته باشند، و ناگهان ببینند که به جای جرات ورزی، رفتاری پرخاشگرانه یا منفعلانه داشته اند.

منفعل بودن

پاسخ دادن به شیوه های منفعلانه یا غیر-ابرازگرانه یعنی با خواسته های دیگران همسو شویم و این شیوه می تواند حقوق و اعتمادبنفس فردی ما را تضعیف کند.

بسیاری از افراد از پاسخ های منفعلانه استفاده می کنند، زیرا به شدت نیاز دارند که توسط دیگران تایید شوند. چنین افرادی خودشان را برابر با دیگران در نظر نمی گیرند، زیرا حقوق، خواسته ها و احساسات دیگران را بیشتر مقدم می دانند.

نتیجة منفعل بودن این است که در ابراز تفکرات و احساسات شکست می خوریم و باعث می شود افراد کارهایی را انجام دهند که واقعا نمی خواهند، البته به امید اینکه بتوانند دیگران را خوشحال کنند. این شیوه همچنین یعنی این افراد به دیگران اجازه می دهند مسئولیت را بپذیرند، آنها را رهبری کنند و برایشان تصمیم گیری کنند.

یک نمونه رایج و قدیمی از انفعال این است که افراد در جواب به یک درخواست می گویند "آری"، درحالیکه قلبا دوست دارند جواب "منفی" بدهند.

مثلا:

"به نظرت امروز وقت داری که ماشین را بشوری؟"

یک پاسخ منفعلانه معمول این است:

"بله، بعد از اینکه خرید تمام شد، یک تلفن مهم را تمام کردن، پوشه بندی ها را تمام کردم، پنجره ها را تمیز کردن، و برای بچه ها ناهار درست کردم، این کار را انجام خواهم داد!"

یک پاسخ مناسب تر این خواهد بود:

"نه، امروز نمی توانم چون کارهای زیادی هست که باید تمام کنم."

فردی که بطور مفعلانه پاسخ می دهد واقعا وقت ندارد، اما با پاسخی که می دهد این پیام را منتقل نمی کند. پاسخ دوم جرات ورزانه است زیرا فرد معانیِ درخواست را با توجه به دیگر وظایفی که باید انجام دهد، بررسی کرده است.

جرات ورزی در محل کار نیز به اندازه خانه اهمیت دارد.

اگر بعنوان شخصی شناخته شوید که نمی تواند جواب منفی بدهد، همکاران و مدیران کارهای زیادی بر سر شما حواله خواهند کرد، و حتی پس از مدتی خودتان را مریض می کنید. وقتی پاسخ منفعلانه می دهید، خودتان را بصورت مثبت ابراز نمی کنید یا به نحوی خودتان را کوچک می کنید.

اگر بطور مرتب بهمین صورت خودتان را کوچک کنید، نسبت به دیگران احساس حقارت خواهید کرد. درحالیکه عللِ زیربناییِ رفتار منفعلانه اغلب اعتمادبنفس و عزت نفس ضعیف است، این راهبرد به خودی خود احساسات خودارزشمندی را نیز می کاهد و باعث ایجاد یک چرخه معیوب می شود.

پرخاشگر بودن

طیف وسیعی از رفتارهای پرخاشگرانه وجود دارد، که باعث می شوند که فرد بصورت عجولانه و غیرضروری حرف بزند بدون اینکه بپرسد، کسی را در نظر بگیرد یا به احساسات آنها توجه کند.

مهارت های بین فردی خوب یعنی شما نیاز دارید که نسبت به شیوه های مختلف برقراری ارتباط و همچنین پاسخ های متفاوتی که با هر رویکرد خود دریافت خواهید کرد، آگاهی داشته باشید.

استفاده از رفتارهای منفعلانه یا پرخاشگرانه در روابط بین فردی می تواند عواقب نامطلوبی برای آنهایی که با شما رابطه دارند در پی داشته باشد، و ممکن است مانعِ حرکات مثبت شود.

اینکه با پرخاشگری با کسی صحبت شود می تواند تجربه ای ترسناک و ناراحت کننده باشد، و ممکن است فردی که با پرخاشگری با او صحبت می شود به این فکر کند که چه چیزی باعث ایجاد چنین رفتاری شده یا اینکه او چه کاری کرده که لیاقتِ آن پرخاشگری را دارد.

شرایط مختلف نیازمندِ بررسی ها و ارزیابی های متفاوتی هستند

شاید فهمیده باشید که در حین برقراری ارتباط در شرایط مختلف، پاسخی که ارائه می کنید متفاوت است – چه منفعلانه، چه جرات ورزانه و چه پرخاشگرانه.

مهم است که به یاد داشته باشید هر تعاملی همیشه یک فرایند دوطرفه است و درنتیجه واکنش های شما هم بسته به رابطه ای که با فرد مقابل دارید، می توانند متفاوت باشند.

مثلا ممکن است رفتار جرات ورزانه در برابر همسرتان ساده تر از همین رفتار در برابر رئیس باشد و یا برعکس. با این حال، چه ساده باشد و چه سخت، پاسخ جرات ورزانه همیشه برای شما و رابطة شما با فرد مقابل بهتر است.

منبع (+)