ما اغلب تصمیم می‌گیریم که آنچه که می‌خواهیم را ببینیم یا درک کنیم. به این فرایند، ادراک گزینشی گفته می‌شود.

در این مقاله ببینید که این مفهوم چطور می‌تواند بر نحوه نگرش شما بر جهان تأثیر بگذارد.

ادراک گزینشی یک تحریف شناختی خیلی رایج است که بر ادراک شما تأثیر می‌گذارد. این نوع ادراک باعث می‌شود شما بر اساس انتظارات خود و بدون در نظر گرفتن باقی اطلاعات، یک محرک را ببینید، بشنوید و یا توجه خود را بر آن متمرکز کنید.

یک نمونه از ادراک انتخابی زمانی است که شما تصمیم می‌گیرد یک ماشین ارزان را بخرید، اما بعد شروع می‌کنید به مشاهده و بررسی مدل‌های گرانتر دیگر.

یک نمونه دیگر زمانی است که به دنبال کسی هستید و فکر می‌کنید که جهتی که او از آن طرف می‌آید را می‌دانید.

همۀ اینها مربوط می‌شود به ایده‌ها، علایق و ترس‌های پیش‌فرضی که درمورد رخدادها و شرایط مختلف دارید. همة آن به یک تفسیر نسبی و سوگیرانه درمورد واقعیت می‌رسد. ادراک گزینشی منابع شناختی شما را بهینه کرده و آنها را بر چیزی متمرکز می‌کند که انتظار دارید اتفاق بیفتد.

چه چیزی بر ما تأثیر می‌گذارد؟

اساساً دو نوع پدیده بر ما تأثیر می‌گذارند: ماهیت محرک و جنبه‌های درونی هر یک.

ماهیت محرک یعنی جنبه‌های حسی که به وسیله آنها برخی محرکها را شدیدتر از بقیه ادراک می‌کنیم. این جنبه‌ها می‌توانند شامل خصیصه‌هایی نظیر اندازه، رنگ، شکل، حرکت، مکان و یا عناصر غافلگیرکننده شوند.

در رابطه با جنبه‌های درونی یک فرد، دو جنبه که مهمترین جنبه‌ها هستند، انتظارات و انگیزش هستند. چیزهایی که قوی‌تر ادراک می‌کنید همان چیزهایی هستند که انتظار دارید ببینید یا آنکه چیزهایی هستند که به آنها علاقه دارید. این می‌تواند توجه غیرارادی را فعال‌سازی کند. اینها همان چیزهایی هستند که بطور غریزی توجه شما را به خود جلب می‌کنند، مثلا یک نوزاد در حال گریستن.

طراحانی تبلیغاتی به نفع خود از این چیزهای استفاده می‌کنند تا توجه شما را به سمت بارزترین ویژگی‌هایی اقلامی که می‌خواهند شما خریداری کنید، جلب کنند.

این پدیده باعث ایجاد تحریفهای ادراکی می‌شود، مثلا:

مواجهه گزینشی. وقتی شما تنها چیزی را می‌بینید و می‌شونید که می‌خواهید.

توجه گزینشی. این باعث می‌شود که با کنار گذاشتن باقی اطلاعات، بر چیزهایی تمرکز کنید که به آنها علاقه دارید.

دفاع ادراکی. وقتی شما عناصری که تهدیدتان می‌کنند را از میدان ادراکی خود حذف می‌کنید.

ادراک گزینشی، مکانیسمی است که به شما کمک می‌کند تا اطلاعات مرتبط را فیلتر کرده و از حجم بیش از حد محرکها جلوگیری می‌کند. با این وجود، در بسیاری از شرایط این فرایند باعث می‌شود که شما اطلاعات ارزشمند بسیاری را نادیده بگیرید یا از دست بدهید.

میزان محرکی که می‌توانید ادراک کنید، بسیار زیاد است. شما به عنوان دریافت‌کننده پیامهای تبلیغاتی، هدف صدها پیام مختلف هستید که تأثیر زیادی بر رفتار شما خواهند گذاشت.

این همچنین در روابط عاشقانه نیزز رخ می‌دهد، چرا که از آنجایی که شما گرایش دارید که آنچه برایتان جالبتر است یا انتظاراتان را برآورده می‌کند را ادراک کنید، ممکن است اطلاعات مهم را نادیده بگیرید. این نوع ادراک همچنین زمانی که تصور و پنداره مربوط به خودتان را می‌سازید نیز رخ می‌دهد چرا که باعث می‌شود عینی بودن برایتان دشوار شود.

منبع (+)